Binlerce yıllık geçmişe tanıklık, birçok farklı uygarlığa ev sahipliği etmiş, ülkemizin en özel ve güzel turistik yerlerinden biri olan Kapadokya, her bölgesiyle ziyaretçilerini büyüleyen bir güzelliğe sahip. Düşünüldüğünde yanardağ patlamaları son derece korkutucu ve sonuçları büyük, olumsuz etkilere sahip olan patlamalardır ancak mucizevi doğa koşulları sayesinde Erciyes Dağı’nın lav ve küllerinin rüzgar ve yağmur aşındırmasına bağlı olarak Kapadokya’yı meşhur hale getiren, izlemeye doyulamayan peribacalarını oluşturmuştur.
Böylesine bir güzellik karşısında hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgi odağı haline gelmiştir. Dünyadaki özel yerler arasında coğrafi koşulları sayesinde tek olan bu güzel coğrafyada ise Uçhisar, Avanos, Ürgüp, Ortahisar, Ihlara, Zelve gibi her biri kendine has güzelliklerle meşhur olan kaçırılmaması bölgeler bulunuyor.
Kimi el işçiliği olan çömlekleriyle, kimi eşsiz vadi manzarasıyla, kimi yeraltı şehirleriyle derken her bölgede hayran kalacak bir başka oluşum ve tarih kalıntısına rastlamak kaçınılmaz oluyor. Bu bölgelerden en fazla ziyaret alan ve çömlekleri ile meşhur olan Avanos ise Kızılırmak Nehri’nin topraklarına can verdiği tarihi bir bölgesidir.
Avanos, Kapadokya’nın sınırlarının uzandığı illerden biri olan Nevşehir’e 18 kilometre uzaklıkta, Aksaray-Kayseri yolu üzerinde muhteşem el işçiliklerinin ortaya çıktığı bölge olmasının yanı sıra Güllüdere Kilisesi, Çeç Tümüllüsü, Çavuşin Kilisesi, Belha Manastırı, Sarıhan Kervansarayı gibi daha birçok tarihi yapıya ev sahipliği ediyor.
Sarıhan (Saruhan) Kervansarayı
2000 metrekarelik bir alanda yapılmış olan bu kervansarayın tarihi kadar mimarisi de ilgi çekici olup, görenleri etkilemeyi başarıyor. Açık kahverengi, pembe ve sarı renklerden oluşan kesme taşlarla (kervansarayın adını bu taşlardan aldığı söylenmektedir) oldukça özel bir mimariye sahip kervansaray tek katlı olsa da çok görkemli bir giriş kapısına sahiptir. Bu kapı Selçuklu mimarisinde Taç Kapı formu olarak bilinmektedir. Selçuklu Kervansarayları avlulu (yazlık), kapalı (kışlık) ve ikisinin birleşimi olan karma olmak üzere üç tipte yapılmaktaydı ve Sarıhan Kervansarayı da bunlar arasında karma tipte sayılan yapılardandır.
Dış ana kapının üst kısmı yer yer yıkılmıştır ancak tıpkı diğer sultan hanlarında olduğu gibi üzerindeki geometrik süslemeler hala dikkat çekiyor. Anıtsal ana kapıda ise, diğer kervansarayların tersine kubbeli köşk mescidi taşıyor. Avlu tarafına bakan mescit kapısı, İslam sanatındaki mimari yapılarda kullanılan geometrik bezeme şekli olan mukarnaslardan oluşan tromplarla çevrilmiş. Yapının sağında yer alan kapalı odaların üzeri tonozlarla örtülü olup, hepsinde dışarı açılan mazgal şeklinde pencereler bulunuyor.
Avluya açılan beş kapı bulunup, bunlardan ikisi oldukça basit yapılıdır. Diğerleri ise ana kapı gibi silme ve geometrik motiflerle bezenmiş, sanat eseri sayılacak nitelikte görselliğe sahip yapıdadır. Saruhan Kervansarayın geniş avlusu sol tarafında çeşmeli bir revak ile sağ tarafında hamam ve konaklama için kullanılan mekanları taşıyor. Hamam olarak kullanılan odanın, sağda yer alan kapalı odalardan en küçüğü olduğu biliniyor. Taş ustalarının küçük çizgiler halinde bıraktığı özel işaretler özellikle revaklarda (üstü örtülü sundurmalarda) göze çarpıyor. Giriş kapısının ihtişamı ve geniş avlusuna ters düşen şekilde aydınlık kubbesi çok sade bir mimariye sahiptir.
1991 yılında restore edilerek Selçuklu hanları tarafından yapılan son kervansaray olmasından ötürü hala çok önemli olan Saruhan Kervansarayı, ağırladığı misafirlerin atlarını bağlamak üzere kullandıkları kapalı bölümleri ve geniş avlunun kenarlarına yerleşmiş üstü açık yazlık odalardan oluşuyor. Avlunun sağ tarafındaki odalar kışlık, sol tarafındaki odalar yazlık tarzında yapılmış. Tek katlı ancak yüksek duvarlı bu kervansarayın merdivenlerle çıkılan üst kısmında küçük bir mescit bulunuyor.
Sarıhan (Saruhan) Kervansarayı Hakkında Tarihi Bilgi
Kervansaraylar geçmişteki toplumlar için ticaret yolları üzerine yapılan konak yerlerinden biri olduğu için çok büyük önem teşkil ediyordu. Bu nedenle özellikle İpek Yolu gibi bir merkez üzerinde birçok kervansarayın yapıldığı bilinmektedir. Üstelik bu yapıların arasındaki mesafe belirlenirken, bir devenin günlük kat edebileceği mesafe olan 40 kilometreye göre belirleniyormuş.
İlk kez Selçuklu hanları tarafından 10. Yüzyılın sonlarına doğru yapılan kervansarayların yapılış amacı ilk önce savunma olup, sonrasında ticaret ihtiyacının daha rahat karşılanabilmesine olanak sağlayacak yerler haline gelmiştir. Bu kervansarayda en önemli zorunluluk ağırlanan misafirlerin konaklamalarının 3 gün boyunca ücretsiz gerçekleştiriliyormuş.
Avanos’ta yer alan Sarıhan (Saruhan) Kervansarayı zamanında İstanbul-Bağdat arasındaki ticaret yolunda kalan en önemli duraklardan birisi olmuştur. Meşhur İpek Yolu’nun Aksaray-Kayseri tarafında yer alan Selçuklu yapımı Sarıhan Kervansarayı 1249 yılında, II. İzzettin Kerkavus tarafından inşa edilmiştir.
Sarıhan Kervansarayı Nerede? Nasıl Gidilir?
Selçukluların yaptığı son kervansaray olması nedeniyle büyük öneme sahip olan Sarıhan, kesinlikle Kapadokya’yı gezerken atlanmaması gereken bir yerdir. Avanos ilçesi Nevşehir’in 18 kilometre doğusunda kalıyor ve kervansaraya ulaşmak için öncelikle merkeze gelmek gerekiyor. Özel araç yerine Nevşehir terminalinden Avanos’a giden minibüsler de tercih edebilirsiniz. Avanos-Nevşehir arası 20 kilometre ve yolculuk yaklaşık 20 dakika sürüyor.
Aksaray-Kayseri güzergahında ve Nevşehir sınırında yer alan Saruhan Kervansarayı ise bulunduğu Avanos ilçesinin yaklaşık 5 kilometre doğusunda yer alıyor. Kayseri-Nevşehir yolu üzerinde kaldığı için kervansarayı kolayca fark etmek mümkün oluyor.
Giriş Ücreti ve Bilgiler
1991 yılında restore edildikten sonra orijinal hali bozulmadan turizme kazandırılan, sıcak yaz günlerinde bile içerisinin serinliğiyle keyifli bir gezi deneyimi sunan kervansaraya girişte Müzekart geçerli değildir.
Kervansarayda saat 18:00 ve 21:00 olmak üzere iki defa Semazen gösterisi yapılıyor. Semazen gösterisinin fiyatı ise Euro üzerinden hesaplanıyor ve yaklaşık 500 TL olarak ücretlendiriliyor. Semazen gösterisinin ardından ziyaretçilere şerbet ikramı yapılıyor. Bu kervansaray, özel bir şirket tarafından 49 yıllığına kiralanan kervansaray özel organizasyonlar için de hizmet sağlıyor. Ayrıca burada uygun fiyatlı ve lezzetli yemeklerle karın doyurmak da mümkün oluyor. Semazen gösterileri için dikkat edilmesi gereken tek nokta fotoğraf çekimi ya da video kaydı yapılamaması; ancak gösteri dışında her yeri fotoğraflayabiliyorsunuz.
Çevrede Gezilebilecek Yakın Yerler
Çömlekler ve bez bebekleri ile ünlü olan Avanos bölgesinde Saruhan Kervansarayı dışında meşhur olan ve bu çevreye yakın özel yerler de bulunuyor. Örneğin; Dereyamanlı Kilisesi Avanos’a 1 kilometre uzaklıkta olan, zamanında çok önemli dini etkinliklere ev sahipliği etmiş görülmesi gereken arasında ilk sıralarda geliyor.
Avanos’un 4 kilometre güneybatısında kalan kervansaraydaki geziniz bittikten sonra, 2 km kuzeybatı yönündeki Çeç Tümülüsü’nü yer alıyor. Yeterli kazı işlemleri yapılamadığı için kesin bilgi alınamayan Çeç Tümülüsü’nün bir kral mezarı olduğu tahmin ediliyor. 32 metrelik yüksekliğe sahip olan bu oluşumun önündeki manzara da paha biçilemez güzellikte.
Avanos’tan 3 kilometre güneyde yer alan Çavuşin Köyü’ndeki Vaftizci Yahya Kilisesi bulunuyor. Buradan 2 kilometre ileride de Güllüdere Kilisesi yer alıyor. Her iki kiliseye ulaşmak ve tırmanmak için yürümeyi tercih ederseniz yürüyüş parkuru olarak çok zorlu olmadığından içiniz rahat yola koyulabilirsiniz. Avanos’un yine 3 kilometre güneyinde kalan Zelve Vadisi’nde de meşhur peri bacaları manzarasını izlemek için tercih edilebilecek en güzel yerlerden birisi oluyor.
Kervansarayın tarihi gibi özel ve çok eski zamanlara dayanan, Kapadokya’nın meşhur yer altı şehirlerinden biri olan Özkonak Yeraltı Şehri bahsettiğimiz yerlere kıyasla Avanos merkeze daha uzakta kalan yerlerden birisi. Ancak görkemli havasını tatmadan dönmek istemeyenler için 13 kilometre kuzeydeki Özkonak Yeraltı Şehri’ne özel araç ya da belediye otobüsleri sayesinde ulaşım sağlanabiliyor.
Avanos gezinizi tamamladıktan sonra Kapadokya’nın diğer meşhur bölgelerinden biri olan Göreme’ye 10 dakikalık bir araba yolculuğu ile ulaşıp, burada Love Valley ile gezinize başlayabilirsiniz. Eğer sıkı bir doğa severseniz bu vadide yapacağınız keyifli yürüyüş gezinizin tüm yorgunluğunuzu unutturmaya yetecektir.