Belisırma’yı, Ihlara vadisini ve kiliseleri gezmenin en iyi yolu, Kapadokya Yeşil Tur’a katılmaktır. Bu sayede Belisırma, Ihlara vadisi ile birlikte yer altı şehrini gezecek , tüm gününüzü değerlendirebileceksiniz. Tur içerisinde yemek Belisırma’da Melendiz Çayı üzerindeki restaurantlarda gerçekleştirilmektedir.
Belisırma ve Belisırma Köyü hakkında bilgi
Ihlara Vadisi’nin ortasında, Melendiz Çayı kenarında küçücük bir köy Belisırma köyü. Hazır vadiye gelmişken oturup soluklanmak, yeşillikler arasında akan suyun sesiyle dinlenmek ve güzel lezzetler tatmak için uğranılası Anadolu köylerinden. Köyün eski sahipleri olan Rumlar buraya ‘hoş manzara’ anlamına gelen ‘peristirema’ adını takmışlar. Manzaranın hoş seyri değişmese de, köyün adı zamanla Türkçeleşen telaffuzuyla Belisırma olarak anılmaya başlamış. Bir diğer söylentiye göre ise adını belinde sırma olan bir atlının köye yerleşmesinden almış. Her yıl köye gelen binlerce turist köyde pansiyonculuğu yaygınlaştırmasına rağmen köy büyük şehirlere oldukça göç vermiş ve Belisırma gittikçe küçülerek Melendiz’in su sesiyle baş başa kalıvermiş.
Belisırma Köyü hakkında bilgi verirken ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmese de, tarihi Selçuklular öncesine dayanıyor. Hasandağı’nın püskürttüğü lavların soğumasıyla vadide oluşan mağaralarda ilk Hristiyanların yaşadığını, Kırkdamaltı Kilisesi’nde bulunan bir freskten anlıyoruz. Selçuklu döneminde ibadetlerini rahatça yerine getiren ilk Hristiyanların minnet duygusuyla resmettiği bu frekste bir Selçuklu elçisi görülüyor.
Önceleri kuzey yakasında konumlanan köy yerleşimi gittikçe düzlük alanlara yayılmış olmasına rağmen, restore edilmiş eski evler hala var Belisırma Köyü’nde! Restaurant olarak da kullanılan bu evler tadı damakta kalan güzel lezzetler sunarken, Ihlara Vadisi’nin devamı olan köy tarihiyle de görenleri büyülüyor. Vadinin ziyarete açık 14 kilisesinden 7 tanesi Belisırma Köyü’nde bulunuyor. Vasıta kullanmadan kısa yürüyüşlerle bu kiliselere rahatlıkla ulaşabiliyorsunuz. Melendiz Çayı’nın batı kıyısında Direkli, Batkın, Kırkdamaltı ve Bahattin Samanlığı kiliseleri, doğu kıyısında ise Ala Kilise, Bezirhane ve Karagedik kiliseleri karşılıyor sizi.
Direkli Kilisesi : Bir manastır kilise olan Direkli’nin 11. Yüzyıl ile 13. Yüzyıl arasında yapıldığını içinde bulunan bir yazıttan anlıyoruz. Mimarisi yunan haçı şeklinde ve bir kubbe ile üç apsisten oluşuyor. Merkezi kubbe 6 direk üzerine oturtulduğundan ‘Direkli Kilise’ olarak anılıyor. Sütunlarında ikişer sıra resimlerin bulunduğu kilisede tahribat çok olsa da, apsislerinden birinde İsa’nın resmedildiği freks, azizler ve havari resimlerinin iki yanında bulunan latince kitabeler kiliseyi gezip görmek için iyi bir neden.Belisırma Köyü’ne batıdan indiğinizde yolun sağ tarafında Direkli Kilise’yi göreceksiniz.
Bahattin Samanlığı Kilisesi : Melendiz’in batı yakasından Ihlara Vadisi’ni takip ederek yürüdüğünüzde, Direkli Kilise’nin 50 metre yanında Bahattin Samanlığı Kilisesi’yle karşılaşacaksınız. Adını Belisırma’nın eski dönemlerinde yaşamış Bahattin adında bir köylünün kiliseyi samanlık olarak kullanmasından almış. 1950’li yıllara kadar da yerleşim yeri olarak kullanılmaya devam etmiş. Tek nefli, tek apsisli ve dikdörtgen planlı bu küçük kilisenin 10. Yüzyıl ortalarında veya 11. Yüzyıl başlarında yapıldığı sanılıyor. Freksler yer yer isten aşınmış olsa da, özellikle güney duvarında Zekeriya Peygamberin öldürülmesi, İsa’nın çarmıha gerilmesi, Yusuf’un rüyası, İncil’de geçen seri konuların işlendiği sahneler, ziyaret ve su deneyi gibi dini ritüellerin yan yana dizilimi görülmeye değer. Kuzey ve batı duvarlarında oyulmuş iki hücre ile güney duvarına oyulmuş 3 hücrenin kubbesi beşik çatı olarak yapılmış.
Kırkdamaltı Kilisesi (Aziz Georgios Kilisesi) : Belisırma Köyü’ne 1 km uzaklıktaki bu kilise vadi tabanından bir hayli yüksekte kaya blokları oyularak inşa edilmiş ve bölgeye en tepeden bakan kilise. Kiliseyi çepeçevre dolanan yunanca bir kitabeye göre yapım zamanı 1283-1295’e tarihleniyor ve bu dönem Anadolu Selçuklularının bölgeye hakim olduğu döneme denk geliyor. Kilisenin yapımına Selçuklu Sultanı II. Mesut’un ordusunda görevli Hristiyan bir komutanla eşinin önayak olduğu, kiliseyi ise Aziz Georgias adına adadıkları biliniyor.
Kilisedeki frekslerde II. Mesut olduğu düşünülen bir figürün olması, atların kuyruklarının Türk usulü düğümlerle resmedilmesi, Türk motifli giysilerin kullanılması ilk Hristiyanların Selçuklularla dost yaşam sürdükleri hakkında fikir veriyor. Frekste ayrıca II. Mesut’tan ‘çok yüksek ve asil bir sultan’ olarak söz ediliyor. Kutsal Meryem’in göğe yükselişi, suretinin değişimi ve dua ritüellerinin olduğu freskler günümüze kadar gelebilmiş tarih kokularından.
Kırkdamaltı Kilisesi dönemin en sık ziyaret edilen, en kalabalık kutsal mekanlarından biri olmuş. Kilisenin zeminine oyulmuş ve sayısı içleri toprak dolduğu için tam belirlenemeyen birçok mezar, burasının genellikle cenaze törenleri için kullanılan kutsal üslerden biri olduğunu gösteriyor. Tavanı düz olmasına rağmen altıgen bir plana sahip olan kiliseye yenilenen apsis bölümünden girilebiliyor.
Bahattin Samanlığı Kilisesi’nden Ihlara Vadisi’ne doğru yürüdüğünüzde 10 dakikada kiliseye ulaşabiliyorsunuz.
Batkın Kilisesi (Açıkel Ağa Kilisesi) : 8. Yüzyıla tarihlendirilmiş bu kilisenin freksleri büyük oranda tahrip edildiği için anlatılası bir özelliği kalmasa da, çok eski zamanlarda keşişlerin huşuyla ibadet ettiği, günah çıkarttığı bir mizansen düşleyenlere ‘gidin, görün’ diyebiliriz. Belisırma Köyü’nden batıya inen yoldan yürüyüp manzara terasında kısa bir soluklanmadan sonra kiliseye ulaşacaksınız. Zaten kilise de, manzara terasını taşıyan kaya bloğun tam altında.
Ala Kilise : Belisırma Köyü’nün kuzeyinde, Melendiz Çayı ve Ihlara’nın doğusunda bulunan kilise Hristiyanlığın kabul gördüğü, Hristiyanların saklanıp gizlenmediği dönemlerde yapılmış. Kayalara oyulmuş kilisenin dış cephesi işlenerek düzeltilmiş. Tıpkı Direkli Kilise gibi haç şeklinde bir mimariye sahip ve manastır olarak da hizmet vermiş. Kapadokya’daki birçok kilise gibi Ala Kilise’de de bazı bölümler İslamiyetten sonra beziryağı üreten bezirhane olarak kullanılmış. Kiliseyi örten üç kubbe var. Freksleri ise yoğun is tabakasıyla örtülü olmasına rağmen cephe üst kısımlarında azizlerin ve havarilerin resimleri ayırt edilebiliyor. Anastasis, doğum, Meryem’im takdis edilişi, Kudüs’e giriş, 3 yahudi, son akşam yemeği gibi tasvirlerde görülebilecek sanat miraslarından.Güzelyurt’a giden yolun sağ tarafında, köy yerleşiminin hemen içinde.
Bezirhane Kilisesi : Kilise Melendiz Çayı’nın doğu yakasında, Ala Kilise’nin hemen yanında kalıyor ve Belisırma Köyü’nden yürüyerek gitmeniz 10 dakika alıyor. İslami dönemlerde eski Belisırma sakinleri Zeyrek ve Izgın otları toplayıp burgularla sıkar, yağını çıkarıp küplere akıtırlarmış. Elde edilen bu yağ aydınlatma için kullanılırmış. Bu kilise de, adından anlaşıldığı gibi sonradan bezirhaneye dönüştürülmüş. Diğer yadigar Ihlara kiliseleri gibi burada da freskler zamanın tahribatına uğramış ve döneminin en güzellerinden olan tasvirler silinerek gitmiş. Tavanı düz, tek bir koridoru ve apsisi olan küçük kilisenin, 12. Yüzyıl ile 13. Yüzyıl arasında yapıldığı tahmin ediliyor.
Karagedik Kilisesi (Saint Ermolaos Kilisesi) : Ihlara Vadisi’nin kayaya oyulmuş diğer kiliselerinden farkı taşlarla örülerek yapılması ve bu mimari tarz Geç Bizans döneminin yapılarını çağrıştırıyor. Sırtını dik bir kayaya yaslamış kilisenin içinde bulunan freskler ise 10-11. Yüzyıla tarihlendiriliyor. Fakat bu frekslerde bir kayanın koparak kilisenin üstüne düşmesinden dolayı tahrip olmuş. Saint George’nin şehit olması, işkence çarmıhı gibi fresklerden görülebilecek çok az motif kalmış geriye.
Belisırma Köyü’nün eski rumları, bu kiliseyi Saint Ermolaos olarak anıyor. Melendiz Çayı’nın doğu tarafında kalıyor ve Aksaray’da bulunan Çanlı Kilise’yi görenler bu yapıların mimarilerini benzeştiriyor.
Belisırma Restaurant
‘Ayaklarınız suyun içerisinde olsun ki yaşadığınızı bilesiniz.’
Vadi yürüyüşünüzde vereceğiniz bir molada, yorulan ayaklarınızı Melendiz Çayı’na sokup sallamak, ekmek kırıntılarıyla ördekleri beslemek, yenilen güzel bir yemek sonrası çay kahve yudumlamak ‘güzel olurdu’ diyorsanız; Belisırma Restaurant Ihlara Vadisinin 1. Gişesinden 7 km, 2. Gişesinden 4 km mesafede.
Belisırma’nın hoş suretinden nasiplenmiş otantik bir restauranttan daha fazla şey hatırlatacak şark köşesi öyle bilinen dekorlusundan değil, Melendiz Çayı’nın tam içinde. Sıcak pidenin kokusu ana yemeğe geçmeden küçük bir durak olacak, tamamı köyden tereyağı, bal ve peynirle dumanı dinmeden bitiverecek. Menüden dilerseniz bir saç kavurma, dilerseniz bir alabalık, ya da çayın yanına gözleme yiyin, muhtemelen ‘yediklerimin en güzeli’ diye anacaksınız. Tatlı dilli, hürmetli hizmetiyle tam da bizden, mutfağının hijyeni ise tıpkı annemizden dedirtecek kadar samimi. Kışın ilikleriniz ısıtacak kapalı salonuyla, yazın içinizi serinletecek çay kenarı bahçesiyle her daim açık. Yılların tecrübesi olan restaurant, müşterisinin ne istediğini iyi biliyor.
Kapadokya’daki her anı çok özel olsun diyorsanız, Belisırma kiliselerinin gizemi kadar lezzetini de es geçmeyin. Uzatın ayaklarınızı Melendiz’e suyun içine, yaşamı derin derin içinize çekin.
Belisırma nerededir , nasıl gidilir?
Ihlara Vadisi’nin devamı olan Belisırma Köyü Aksaray ilinin Güzelyurt ilçesine bağlı. Aksaray il merkezine 42 km, Güzelyurt’a ise 11 km.